اختلالات ناشی از تغییرات فشار بارومتریک
تغییرات بارز در فشار محیطی بوسیله صعود به ارتفاعات و یا هنگام غواصی زیر آب در انسانها ایجاد میشود.
هنگام صعود فشار بارومتریک از تقریبا ۷۶۰ میلیمتر جیوه در سطح دریا به ۳۸۰ میلیمتر جیوه در ارتفاع ۵۴۰۰ متر افت میکند.
بنابر این فعالیتهائی مثل کوهنوردی و غواصی در معرض شدید تغییر فشار محیطی هستند. تغییر سریع فشار باعث اثرات فیزیولوژیک قابل توجه در رفتار گازهای اتمسفریک بافتهای بدن و ریه ها میشود.
در ارتفاعات بالا،فشار بارومتریک پائین در قدم اول باعث اثرات فیزیولوژیک در جهت کاهش اکسیژن تنفسی میشود که خود باعث کاهش اکسیژن رسانی به بدن یا هیپوکسی میشود. تغییرات فیزیولوژیک در ۸ تا ۱۰ هزار پا شروع میشود و در ارتفاع بالاتر از ۱۰ هزار پا(۳۰۴۸ متر) این اثر بیشتر میشود.
اثرات هیپوکسی:
اثرات هیپوکسی که معمولا از ارتفاع ۳۶۰۰ متر به بالا(در افراد عادی و غیر کوهنورد)شروع میشود عبارتند از،خواب آلودگی،خستگی روانی،گاهی سردرد،ندرتا تهوع و گاهی احساس خوشی (euphoria).شدت این علائم با افزایش ارتفاع بیشتر میشود،سردرد مخصوصا برجسته شده و علائم مغزی گاهی تا مرحله تکانهای عضلانی پیشرفت میکند و در ارتفاع بالاتر از ۶۹۰۰ متر در شخص هم هوا نشده منجر به اغما میگردد.
یکی از مهمترین اثرات هیپوکسی کاهش قدرت روانی است که قضاوت،حافظه و انجام حرکات دقیق را مختل میسازد که این مسئله برای کوهنورد میتواند شدیدا مشکل ساز باشد.
سازش با فشار اکسیژن پائین( ACCLIMATIZATION):
هر گاه فرد برای مدت معینی بسته به شرایط(ارتفاع،خود شخص و غیره)در ارتفاع اقامت کند بتدریج با فشار اکسیژن پائین سازش پیدا میکند یا بعبارت دیگر آکلیماتیزه یا هم هوا میشود به طوری که فشار اکسیژن پائین موجب اثرات زیان آور کمتری در بدن میشود و لذا شخص قادر میشود که کار سخت تری انجام دهد یا به ارتفاعات باز هم بالاتری صعود کند.۵ مکانیزم کلی وجود دارد که هم هوائی توسط آنها ایجاد میشود ۱.افزایش تهویه ریوی ۲.افزایش هموگلوبین خون ۳.افزایش ظرفیت انتشاری ریه ها ۴.افزایش تعداد رگهای بافتها (در دراز مدت) ۵.افزایش قدرت سلولها برای به مصرف رساندن اکسیژن با وجود فشار اکسیژن پائین.
بیماری ارتفاع با ۵ تابلوی بالینی میتواند ظاهر شود که به طور خلاصه هر یک از آنها را شرح میدهم.
۱>بیماری ارتفاع حاد(ACUTE MOUNTAIN SICKNESS -AMS ):
صعود به ارتفاع باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم میشود که بستگی به فاکتورهائی همچون ارتفاع،سرعت صعود،مدت حضور در ارتفاع و آمادگی شخصی دارد. AMS شایعترین شکل بیماری ارتفاع میباشد و علائمی که خود به خود بهبود میابند شامل سردرد،بی اشتهائی،بی حالی و اختلالات خواب ممکن است در چند ساعت اول رسیدن به ارتفاع بالای ۳۶۰۰ متر ظاهر شوند.AMS خفیف ممکن است نیمی از افرادی که هم هوا شده اند را در ارتفاع ۶۲۰۰ متر تحت تاثیر قرار دهد.
در ارتفاع بالای ۴۲۰۰ متر AMS ممکن است شدید شود و بعضی اوقات با حالات شدی تری از ادم ریوی ارتفاع و ادم مغزی ارتفاع ادامه پیدا کند.
۲ >ادم ریوی ارتفاع(HIGH-ALTITUDE PULMONARY EDEMA-HAPE):
ادم ریوی غیر حاد یکی از عوارض بالقوه صعود سریع به ارتفاعات بالای ۴۲۰۰ متر میباشد.
علائم بعد از ۶ تا ۳۶ ساعت از حضور در ارتفاع شروع میشود و ممکن است به دنبال یک دوره AMS ایجاد شود.
تنگی نفس در حالت استراحت،تندی تنفس و صدای خشن تنفس علائم شاخص HAPE هستند.
سیانوز(کبودی)،تنگی نفس در حالت دراز کش(orthopnea)و خلط خونی در موارد پیشرفته تر دیده میشود.
۳>ادم مغزی ارتفاع(HIGH-ALTITUDE CERBRAL EDEMA-HACE):